Cmentarz żydowski na Górze Zamkowej

Historia będzińskich żydów sięga XIII wieku. Od początku swej obecności w Będzinie Żydzi brali aktywny udział w życiu miasta; ułatwiały im to przywileje nadawane przez kolejnych królów Polski. W 1787 r. liczba ludności żydowskiej w Będzinie wynosiła 250 osób, w 1835 r. - 1200 osób, w 1880 r. już 3800, a w 1910 r. - 37000 osób.

Żydzi z Będzina chowali swych zmarłych na czterech cmentarzach. Pierwszy z nich powstał w XVI w. Po wybuchu epidemii cholery w 1831 r. zaistniała potrzeba założenia nowego cmentarza i wówczas zaczęto chować zmarłych na Podzamczu - północnym zboczu Góry Zamkowej, nekropolii istniejącej po dzień dzisiejszy.

Podczas prac na cmentarzu odkryto 850 macew lub ich fragmentów, najstarsze noszą datę 1831 r. Pośrodku nekropolii był wzniesiony ohel, w którym pochowano rabina Barucha Hercygiera. Najznamienitszą osobistością pochowana na Podzamczu jest zmarły w 1834 r. rabin Jakub Natan, na macewie którego umieszczony jest orzeł Rzeczypospolitej (najprawdopodobniej za jego zasługi dla insurekcji kościuszkowskiej). Fragment owej macewy jest przechowywany w Muzeum Zagłębia w Będzinie. Nekropolia będzińska jest porośnięta lasem. Brak jest wyraźnego podziału na część męską i żeńską cmentarza. Fakt, iż nekropolia znajduje się na zboczu wzgórza, sprawia, że jest ona wyjątkowa wśród innych miejskich cmentarzy.

Współrzędne geograficzne: 50° 19' 40" N; 19° 07' 55" E